In Gent volgde ik een opleiding in grafische typo-druktechnieken met als
specialisatie linotypie (letterzetter). Later leerde ik de technieken van de
offsetdruk beheersen met een bijzondere nadruk op montage, layout en doka.
Reeds vanaf mijn jeugdjaren gaf Kalligrafie een extra dimensie aan mijn
leven en een pedagogische opleiding hielp me bij het overbrengen van deze
vaardigheden.
Als lid van de Kalligrafia-lesgevers begeleidde ik talloze basis- en
vervolgcursussen. Maar ook kortere sessies, specifiek over materiaalgebruik
zoals bv. trek- of parallelpennen. Of via het aanwenden van embossing,
blockprint, ecoline en gouache, diverse papier- en kartonsoorten een
specifieke layout of vormgeving na te streven. Ook kalligrafische,
gepersonaliseerde tekstjes op gladde stenen of keien werden soms prachtige,
gegeerde en duurzame geschenkjes.
Je concentreren op kalligrafisch schrijven geeft rust en ontspanning en kan
je op een aangename wijze dichter bij jezelf brengen. Het is dan ook niet
verwonderlijk dat menig cursist, na het beëindigen van een cursus, kampte
met een zekere heimwee om toch nog deze kalligrafisch discipline, op een of
andere wijze, te kunnen blijven delen.
Uit deze behoefte besloten we in 1991 een clubje op te richten voor
geïnteresseerden, die al wat ervaring hebben.
We doopten onze club
SCRIBENTES
en voorzagen maandelijkse samenkomsten waarbij nieuwe lettertypes worden
geëvalueerd of onderwerpen als materiaal en vormgeving verder worden
uitgediept.
Thans neem ik geen externe
opdrachten meer aan en begeleid ik geen cursussen meer...
Duizend jaar lang was het
schrift monnikenwerk. In de schrijfvertrekken van kloosters zwoegden
geestelijken tijdens het kopiëren van dikke boekwerken, om met uiterste
zorg de siervolle letters vorm te geven. Die ambachtelijke vaardigheid,
die we nu beter kennen als kalligrafie, kan nog steeds op belangstelling
rekenen. Harrie Voet (53) uit Genk is nu al 37 jaar, vanaf zijn
zestiende, gepassioneerd door de kunst van het schoonschrift.
SCHOONSCHRIFT
is niet vanzelfsprekend. Vraag het maar aan de kleine kinderen
die op school, de pen in het knuistje gekneld, geconcentreerd
met de tong tussen de lippen meevolgen met de lijnen die ze
trekken op het papier. ,,In de Verenigde Staten gebeurt alles
met de computer. De gevolgen zijn merkbaar: ze schrijven er
erbarmelijk'', zegt Harrie Voet.
Toch heeft zijn vak nog een toekomst, meent hij. Ondanks de
opkomst van de computer, zal de kalligrafie niet verdwijnen
volgens hem. Het kunstzinnige en unieke karakter van een
handgeschreven wenskaartje, in ambachtelijk feestschrift,
spreekt nog heel veel mensen aan. Ook de praktische bezwaren
waarmee de computer moet afrekenen spelen in het voordeel van de
kalligrafie. ,,Wie in een album of gastenboek een stijlvol
stukje wil schrijven, kan zo'n blad moeilijk uit het boek
scheuren. Bovendien blijft het verschil met de computer nog
steeds zichtbaar voor het kennersoog. De dikte en het unieke
karakter van die letters, dat geeft een meerwaarde, daaruit
straalt een zekere warmte. Nee, de computer vormt geen
bedreiging voor het voortbestaan van de kalligrafie.''
Harrie Voet studeerde grafische typo-druktechnieken aan de
Stedelijke Technische School in Gent. Het was daar dat hij
geboeid raakte door kalligrafie. ,,Toen ik zestien was kreeg ik
tijdens mijn opleiding een les in kalligrafie. Ik was
onmiddellijk in de ban van die barokke, gekrulde letters.''
Later volgde hij een D-cursus pedagogie als voorbereiding op het
lesgeven. Sinds 1983 onderwijst hij zijn specialiteit in Syntra
Limburg, het vroegere Vormingscentrum Genk, waar een duizendtal
cursisten, jong en oud, zich de kunst van de belletrie ,
de schone letteren in de letterlijke betekenis, eigen te maken.
Voet is een bewonderaar van de authentieke vorm van kalligrafie
zoals de monniken die in de Middeleeuwen bedreven. ,,In de
eerste plaats is de grafische vormgeving van die letters ronduit
indrukwekkend. Ik ben ook geboeid door de mystieke sfeer en
cultuur uit die periode.''
De moderne of abstracte kalligrafie, waarin expressie primeert
boven het gebruik van de eeuwenoude lettertypes, is niet voor
Voet weggelegd. ,,Een letter moet een letter blijven'', zegt hij
resoluut. ,,In de moderne kalligrafie is het schrift soms
onherkenbaar. Nee, wat voor mij telt is de materiaalkennis, het
gebruik van de lettertypes, de penhantering en vooral de
discipline en concentratie die je tijdens het schrijven aan de
dag moet kunnen leggen.''
Dat kalligrafie geen sinecure is, blijkt al uit de diversiteit
aan materiaal waarmee een kalligraaf werkt. ,,Er bestaat een
uitgebreid gamma aan pennen, van beitelvormig tot spits, die
alle op verschillende manieren gehanteerd kunnen worden. De
penstand en hellingsgraad zijn uiterst belangrijk tijdens het
schrijven, net als de drukdie op de pen wordt uitgeoefend en
die de dikte van de lijnen bepaalt.''
Een goed kalligraaf wordt je
niet van vandaag op morgen. Zoiets vergt tijd en doorzettingsvermogen. ,,Een
degelijke basiskennis is essentieel'', gaat Voet verder. ,,Tijdens mijn
lessen in Genk probeer ik de cursisten eerst een bepaald lettertype aan te
leren. Dat is het Humanistisch Cursief, ook wel bekend als
Italic. Wanneer ze dit onder de knie hebben, kan je verdergaan met andere
lettertypes. Wie over voldoende ervaring beschikt kan uiteindelijk proberen
de letters een persoonlijke toets mee te geven.''
Voet is geen onbekende in de wereld van de kalligrafie. Hij is ook
schoonschrijver van de gouverneur en is in die hoedanigheid
verantwoordelijk voor het Gulden Boek, het gastenboek van de provincie.
Maar als schoonschrijver leven van je pen is onmogelijk. Professionele
kalligrafen lopen dun gezaaid. ,,De meesten doen het, net als mij, in hun
vrije tijd of als bijberoep'', zegt hij.
Hoewel de kalligrafie voor hem louter een hobby is, werkt Voet soms in
opdracht van mensen die een verjaardagskaart of een gedicht in mooie letters
wensen. ,,Het moet origineel zijn, zowel in kleur als vorm'', preciseert
hij. ,,Een doodgewoon wenskaartje kan je in de dichtsbijgelegen winkel ook
kopen. Nee, zo'n kaartje moet een meerwaarde hebben.''
Kalligrafie is ook een solitaire bezigheid. ,,Aan een werkstukje ben ik
vijftien tot twintig uur bezig, soms gespreid over een hele week'', vertelt
hij. ,,Voor een stuk is het ook meditatie, een bezigheid die tot inkeer
brengt. Een rustige omgeving en een zacht muziekje zijn essentieel. Af en
toe werk ik in clubverband, maar de serieuzere werkstukken maak ik in
afzondering, meestal in de winter. Een degelijke tafel met een perfecte
belichting, in zo'n setting kan ik mij uren uitleven.''
